ماهواره، یا «قمر مصنوعی»، به دستگاههای ساخت بشر گفته میشود که در مدارهایی در فضا به گرد زمین یا سیارات دیگر میچرخند.
اهمیت ماهوارهها برای مخابرات و بررسی منابع زمینی و پژوهش و کاربردهای نظامی و جاسوسی روزافزون است. بخشی از پژوهشهای علمی و تخصصی که در آزمایشگاههای مستقر در فضا انجام میشود، هرگز نمیتوانست روی کره زمین جنبه عملی به خود گیرد.
ظاهرا نخستین اشاره به ماهواره در ادبیات، نوشتهای از ادوارد اورت هیل است. او در سال ۱۸۶۹ در داستانی بنام «ماه آجری» از ماهوارهای حامل انسان نام میبرد که به دور زمین میگردد. ژول ورن نیز در داستان «میلیونهای بگم» در سال ۱۸۷۹ از گلوله توپی نام میبرد که بطور ناخواسته در مدار زمین به گردش درآمدهاست. کنستانتین سیولخوسکی نیز در رساله خود بنام «اکتشاف فضای کیهانی با وسائل عکسالعملی» در میان انبوهی از اندیشههای نو در مورد فضانوردی، از ماهواره نیز نام میبرد. در سال ۱۹۴۵ آرتور سی. کلارک نویسنده داستانهای علمی، برای اولین بار پیشنهاد کرد که ماهوارههای ارتباطی برای تامین ارتباط در سراسر زمین در مدار زمینهمزمان کره زمین قرار گیرند.
تاریخچه ماهوارههای مصنوعی: اولین ماهواره مصنوعی اسپوتنیک ۱ (Sputnik ۱) بود که توسط شوروی در ۴ اکتبر ۱۹۵۷ شروع به کار کرد. که این باعث به راه افتادن یک رقابت فضایی بین شوروی و آمریکا شد. آمریکا نیز اولین ماهواره خود را در ۳۱ ژانویه ۱۹۵۸ به فضا پرتاب کرد. بزرگترین ماهواره مصنوعی که هم اکنون به دور زمین میچرخد ایستگاه بینالمللی فضایی میباشد.
کشور | سال پرتاب | نخستین ماهواره |
---|---|---|
اتحاد جماهیر شوروی ( روسیه) | ۱۹۵۷ | اسپوتنیک ۱ |
ایالات متحده | ۱۹۵۷ | اکسپلورر ۱ |
فرانسه | ۱۹۶۵ | آستریکس |
ژاپن | ۱۹۷۰ | اسومی |
چین | ۱۹۷۰ | دونک فانگ هونگ ۱ |
بریتانیا | ۱۹۷۱ | پراسپرو ایکس-۳ |
هند | ۱۹۸۰ | روهینی |
اسرائیل | ۱۹۸۸ | اوفک-۱ |
اوکراین | ۱۹۹۵ | سیچ-۱ |
ایران | ۲۰۰۹ | امید ۱ |
•ماهواره ضد سلاح: که بعضی مواقع ماهوارههای کشنده نیز خوانده میشوند، که ماهوارههایی هستند که برای خراب کردن ماهوارههای دشمن و دیگر سلاحهای مداری و اهداف دیگر طراحی شدهاند. که هم آمریکا و هم روسیه از این نوع ماهواره دارند.
•ماهوارههای ستارهشناختی: که برای مشاهده فاصله سیارهها و کهکشانها و دیگر اشیای خارجی فضا استفاده میشود.
•ماهوارههای زیستی : ماهوارههایی هستند که برای حمل ارگانیسمهای زنده طراحی شدهاند، عموماً برای آزمایشهای علمی استفاده میشوند.
•ماهوارههای مخابراتی : ماهوارههایی هستند که برای اهداف ارتباط راه دور در فضا قرار گرفتهاند. ماهوارههای مخابراتی مدرن نوعاً از مدارهای زمینهمگام، مولنیا (Molniya) و پایینزمینی استفاده میکنند.
•ماهوارههای مینیاتوری : ماهوارههایی هستند که دارای وزن کم و سایز کوچک به طور غیر عادی میباشند. طبقه بندی جدیدی که برای گروه بندی این ماهوارهها استفاده میشود عبارت است از : ماهوارههای کوچک (۵۰۰-۲۰۰kg)، ماهوارههای میکرو (زیر ۲۰۰kg) و ماهوارههای نانو (زیر ۱۰ کیلوگرم)
•ماهوارههای هدایتکننده : ماهوارههایی هستند که از پخش کردن سیگنالهای رادیویی استفاده میکنند تا دریافت کنندههای موبایل را در زمین فعال نمایند تا مکان دقیق آنها مشخص شود.
•ماهوارههای اکتشافی : ماهوارههای مشاهداتی زمین یا ماهوارههای مخابراتی میباشند، که برای کاربردهای نظامی و جاسوسی مستقر شدهاند. • ماهوارههای زمینشناسی : ماهوارههایی هستند که برای نظارت بر محیط، هواشناسی و ساختن نقشه و... استفاده میشوند.
•ایستگاه فضایی : یک ساختار ساخته دست بشر میباشد که برای زندگی انسان در فضای خارج طراحی شدهاست. یک ایستگاه فضایی از انواع فضاپیماها به وسیله نقصش در نیرو محرکه زیاد یا امکانات بر زمین نشستن، متمایز میشود-به جای موتورهای دیگر به عنوان جابه جایی به و از ایستگاه استفاده میشود. ایستگاههای فضایی برای باقی ماندن در مدار برای مدت کوتاهی طراحی شدهاند، برای قسمتی از هفته یا ماه یا حتی سال.
•ماهوارههای تتر (Tether) : ماهوارههایی هستند که به وسیله یک کابل که به آنها تتر (افسار) میگویند، به ماهوارههای دیگر وصل میشوند.
•ماهوارههای هواشناسی : که به طور ابتدایی برای نشان دادن آب و هوای کره زمین به کار میروند.
ماهواره در یک مسیر بسته که آن را مدار ماهواره مینامند، به دور زمین در گردش است. این مسیر ممکن است دایرهای یا بیضی شکل باشد و مرکز زمین در مرکز این مسیر یا در یکی از کانونهای بیضی آن قرار دارد. ماهواره درصورتی که تحت تاثیر نیروهای گرانشی دیگری قرارنگیرد، همواره درصفحهای به نام صفحه مداری به گردش خود به دور زمین ادامه میدهد. حرکت این صفحه مداری به پریود مدار و زاویه صفحه با صفحه استوا بستگی دارد. اگر این زاویه صفر باشد، صفحه مداری منطبق بر صفحه استوایی زمین میشود. عموما ماهوارهها بروی چهار نوع مدار که بستگی به نوع کاربرد ماهواره دارد، قرار میگیرند:
به ماهوارههایی که در فاصله نسبتا کمی از سطح زمین قرار دارند، ماهوارههای مدار پائین زمین گفته میشود. بیشترین ارتفاع این نوع ماهوارهها از سطح زمین بین ۳۲۰ تا ۸۰۰ کیلومتر است. مسیر حرکت این ماهوارهها از غرب به شرق و همجهت با دوران زمین بدور خود است.
بدلیل نزدیکی فاصله این نوع ماهوارهها از سطح زمین، سرعت حرکت این ماهوارهها خیلی بیشتر از سرعت دوران زمین بدور خود است. گاهی سرعت این نوع ماهوارهها به ۲۷,۳۵۹ کیلومتر در ساعت نیز میرسد. با این سرعت، این نوع از ماهوارهها میتوانند در هر ۹۰ دقیقه، یک دور کامل بدور زمین بگردند.
برخی از ماهوارههای هواشناسی، ماهوارههای سنجش از دور و ماهوارههای جاسوسی از این نوعاند.
ماهوارههای مدار قطبی به نوعی از ماهوارههایی گفته میشود که مسیر مدار حرکت آنها عمود بر خط استوا و مسیر دوران از قطبهای شمال و جنوب میگذرد.
بعضی از ماهوارههای هواشناسی، ماهوارههای سنجش از دور و ماهوارههای جاسوسی از این نوعاند.
این در حالت کلی بروی مدار زمینایست و بر بالای خط استوا، در فاصله ۳۳۶۰۰ کیلومتری از سطح زمین قرار داند.
این نوع ماهوارههای در فضا در مکانی ثابت قرار دارند و همراه با دوران زمین بدور خود، میگردند و بدلیل همین ثبات دارای سایهای ثابت (معروف به «جایپا») بر زمین هستند.
به مدار زمینهمزمان مدار زمینایست و یا مدار کلارک نیز گفته میشود.
تمام ماهوارههای مخابراتی و تلویزیونی از این نوع هستند.
این ماهوارهها دارای مداری بیضوی هستند.
دو نقطه مهم از مدار این ماهوارهها نقطه اوج و نقطه حضیض آنها است: قسمتی که به سطح زمین نزدیک میشوند به نام نقطه حضیض نامیده میشود. قسمتی که از سطح زمین دور میشود به نام نقطه اوج نامیده میشود.
مسیر حرکت و دوران این نوع ماهواره مانند ماهوارههای قطبی از سمت شمال به جنوب است.
چون اکثر ماهوارههای مخابراتی در مدار زمینایست قرار گرفتهاند، این ماهوارهها هیچ پوششی بروی قطبهای شمال و جنوب ندارند. به همین دلیل و جهت پوشش قطبها از ماهوارههای مدار قطبی استفاده میشود. در واقع این نوع از ماهوارهها شمالیترین و جنوبیترین قسمت نیمکرهها را پوشش میدهند.
|
عکسهای حالبکه توسط هابل گرفته شده
- | #2 | ||||||||||||||
RE: برترین تصاویر تلسکوپ فضایی هابل 2005 / 1384، پژواک یک ستاره این تصویر، جزو تصاویر هابل از ستاره متغیر V383 صورتفلکی تکشاخ است. در این تصویر تغییرات روشنایی غبارهای اطراف ستاره در طول زمان مشاهده میشود. این تصویر نشان میدهد که نور نیز همانند صوت، با گیرافتادن در میان ذرات غبار میتواند بازتاب شود.
2006 / 1385، اثبات وجود ماده تاریک هابل در یکی دیگر از همکاریهای خود با تلسکوپ فضایی اشعه ایکس چاندرا، توانست مدرکی را برای اثبات وجود ماده تاریک در عالم پیدا کند. حرکت گاز داغ (صورتی) در یک خوشه کهکشانی در اثر اصطکاک با محیط کند شده است، اما حرکت ماده تاریک که تنها تحت تاثیر جاذبه قرار میگیرد، تغییری نکرده است.
2008 / 1387، لکه جدید مشتری هابل تصویری از سومین لکه قرمز مشتری، علاوه بر لکه قرمز بزرگ و لکه قرمز کوچکتر آن ثبت کرده است. این لکه نخستین بار در سال 2006 مشاهده شد. لکه سوم (سمت چپ) در مسیر برخورد مستقیم با لکه بزرگ قرار داشت و در اوایل ژوئن 2008 / خرداد 1387با آن برخورد کرد. طی این برخورد، لکه کوچکتر در اثر بادهای لکه بزرگ متلاشی شد.
2009 / 1388، سحابی پروانهای آخرین ماموریت سرویس هابل در اردیبهشت 2009 / 1388 انجام شد و 13 روز به طول انجامید. طی این ماموریت دو ابزار جدید به تلسکوپ اضافه شد، و بسیاری از ابزارهای آن تعمیر یا تعویض شد. در میان نخستین تصاویری که توسط ابزار جدید گرفته شد، این تصویر تماشایی از سحابی پروانهای نیز وجود داشت.
2009 / 1388، ژرفترین نگاه به اعماق کیهان دوربین دید گسترده جدید هابل، WFC3 که در طی آخرین ماموریت تعمیر آن نصب شد، قادر بود تا بهترین تصاویر ممکن را از کهکشانهای دوردست بگیرد و کهکشانهایی را که قبلا دیده نمیشدند، آشکار کند.
2010 / 1389، هابل قدرتمند به پیش میتازد هابل نه تنها به 20 سالگی رسیده، که تواناییاش در مقایسه با زمان پرتاب صد برابر شده است. این تصویر که جزو آخرین تصاویر گرفته شده توسط هابل است، بزرگترین کهکشانهای مارپیچی واقع در صورت فلکی اسد را نشان میدهد که به همراه یکدیگر، با نام سهگانه اسد شناخته میشوند.
2010 / 1389، تولدت مبارک هدیه هابل در روز تولدش! این نمای نزدیک از سحابی شاهتخته که یکی از زادگاههای فعال ستارگان در کهکشان راهشیری است، جتهایی را نشان میدهد که از ستارگان نوزاد به بیرون فوران یافتهاند. خود ستاره درون ابرهای ضخیم به دام افتاده و حتی در نور فروسرخ نیز آشکار نشده است. الگوی عجیب این سحابیها شبیه به طرح فرسایش تپههای زمین است، بادهای ستارهای نواحی کمچگال را جاروب میکنند و بخشهای فشردهتر در برابر آنها مقاومت میکنند و باقی میمانند.
khabaronline.ir | |||||||||||||||
#3 | |||||
RE: برترین تصاویر تلسکوپ فضایی هابل
|